قفسی از فولاد، هدیه ای برای طبیعت و زیبایی باغ ویلا
در طراحی محوطه سازی انتخاب مصالح و تجهیزاتی که هم از نظر زیبایی بصری جذاب باشند و هم از لحاظ فنی دوام و استحکام کافی داشته باشند، از اهمیت بالایی برخوردار است. در همین راستا گابیون به عنوان یک سازه مشبک فلزی که با مصالح طبیعی همچون سنگ پر می شود، به یکی از تجهیزات محوطه سازی و دیگر پروژه های عمرانی تبدیل شده است.

در ادامه این مقاله از کمانش، به بررسی جزئیات بیشتر در مورد این سازه، از جمله مشخصات فنی، انواع، کاربرد، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.
فهرست
گابیون چیست؟
گابیون یا Gabion یک سازه قفسی شکل و انعطاف پذیر است که از پر کردن مش گابیون (توری) با سنگ و مصالح دیگری همچون شن ساخته می شود و از آن در پروژه های عمرانی و معماری منظر برای ساخت دیوار حائل، کنترل فرسایش خاک، حصارکشی، محوطه سازی و زیباسازی فضا استفاده می شود.
فرآیند گابیون بندی که شامل طراحی گابیون، آماده سازی بستر، نصب توری، شکل دادن به آن و در نهایت پر کردن توری با سنگ باید به صورت اصولی توسط پیمانکار اجرای گابیون که در این رابطه مهارت دارد، انجام شود. چرا که اجرای گابیون به صورت اصولی استحکام و دوام این سازه را تضمین می کند. همچنین علاوه بر مهارت گابیون کار، انتخاب درست مش که به طور معمول گالوانیزه و روکش دار است، در دوام و زنگ نزدن توری نقش مهمی دارد.
این سازه قفسی از گذشتههای دور مورد استفاده بوده و امروزه به صورت مدرن با ظاهری زیباتر اجرا میشوند. این قفسها در صنایع بسیاری کاربرد دارند و به عنوان یک ابزار قدیمی با نوع کاربری متفاوت در صنایع نظامی، ساخت قفسهای بزرگ پر از گل و سنگ، و جلوگیری از طغیان رودخانه ها مورد استفاده قرار گرفته اند.
مشخصات فنی گابیون
این سازهها به منظور کنترل فرسایش خاک، تثبیت شیبها، ایجاد دیوارههای حفاظتی و همچنین در پروژههای عمرانی و زیربنایی استفاده میشوند. مشخصات فنی گابیون به شرح زیر است:
- نوع مفتول
- قطر مفتول
- چشمه
- عرض رولها
- طول
- ارتفاع
- نوع پوشش محافظ
- مقاومت کششی مفتول
این قفس های فلزی معمولا از مفتول گالوانیزه گرم ساخته میشوند که مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگزدگی دارد. قطر مفتول به طور معمول بین 2.5 تا 5 میلیمتر متغیر است و چشمههای شش ضلعی آن در ابعاد مختلفی مانند 8*8، 10*8 و 12*10 سانتیمتر تولید میشوند. چشمههای 6*5 سانتیمتر نیز برای کف آبراههها کاربرد دارند. عرض رولهای مفتول این سازه نیز متغیر است و اغلب بین 1 تا 3 متر میباشد.
علاوه بر این مشخصات، طول و ارتفاع این سازه ها بسته به نیاز پروژه و کاربرد آنها تعیین میشود. گاهی از پوششهای محافظ دیگری مانند PVC نیز برای افزایش مقاومت این سازه در برابر عوامل محیطی استفاده میشود. مقاومت کششی مفتول مورد استفاده در ساخت باید به اندازهای باشد که بتواند وزن سنگها و فشارهای وارده را تحمل کند. انتخاب مشخصات فنی مناسب برای این سازه به عوامل مختلفی مانند کاربرد، شرایط محیطی، بارگذاری، ابعاد سازه، نوع سنگ پرکننده، عمق آب، زلزله خیزی منطقه و نوع خاک بستگی دارد. برای طراحی چنین سازه ای، انجام محاسبات مهندسی دقیق و استفاده از استانداردهای ملی و بینالمللی ضروری است.
مشخصات فنی | توضیحات |
---|---|
نوع مفتول | معمولا از مفتول گالوانیزه گرم استفاده میشود که مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگزدگی دارد |
قطر مفتول | 2.5 تا 5 میلیمتر |
چشمه گابیون | شش ضلعی با ابعاد مختلف مانند 8*8، 10*8، 12*10 سانتیمتر. برای کف آبراههها از چشمه 6*5 سانتیمتر استفاده میشود |
عرض رولها | 1 تا 3 متر |
طول و ارتفاع | بسته به نیاز پروژه و کاربرد قابل تغییر است |
پوشش محافظ | گالوانیزه گرم و در برخی موارد پوشش PVC برای افزایش مقاومت |
مقاومت کششی مفتول | باید به اندازهای باشد که بتواند وزن سنگها و فشارهای وارده را تحمل کند. مقدار دقیق آن به مشخصات فنی مفتول بستگی دارد |
انواع گابیون
این سازه ها با توجه به شکل، ابعاد و کاربردشان به انواع مختلفی تقسیم میشوند. هر کدام از این انواع دارای ویژگیها و کاربردهای خاصی هستند. در ادامه به معرفی برخی از مهمترین انواع این قفس های فلزی میپردازیم:
- گابیون دکوراتیو
- گابیون کیسه ای
- گابیون تشکی
- گابیون بی شکل
- گابیون سبدی
گابیون دکوراتیو
گابیون دکوراتیو به طور خاص برای خلق المانهای تزئینی و زیباسازی فضاهای مختلف طراحی شده است. این ساختار مشبک کاربردهای فراوانی در محوطه سازی، دیوار، مبلمان و تزئینات پیدا میکنند. نوع دکوراتیو این ساخنتار مشبک با ظاهری مدرن و منحصر به فرد، میتواند جلوه ای خاص و چشم نواز به باغ ویلا، محوطههای عمومی و یا حتی داخل خانه شما ببخشد.

گابیون کیسه ای
نوع کیسه ای این سازه به صورت دستی و در شرایط اضطراری ساخته میشود. این نوع در مناطق سیل خیز و روستاها ساخته میشوند تا از ورود سیل به منطقه محل زندگی مردم جلوگیری کند. نوع کیسه ای این سازه مشبک بیشتر از توری فلزی و قلوه سنگ ساخته میشود. افراد محلی در این مناطق با استفاده از این مواد، سازه فلزی را ساخته و آن را در محل مورد نیاز قرار میدهند. این کار در شرایط اضطراری و در حین سیل یا زلزله انجام میشود.
پیشنهاد مقاله: قلوه سنگ (7 نوع) + انواع، وزن و اجرای قلوه سنگ
گابیون تشکی
گابیون تشکی که به آن گابیون رینو گفته می شود به شکل پله ای ساخته میشود. این نوع محفظه فلزی پر شده با سنگ، به دلیل ارتفاع کوتاه تر خود از دیگر انواع این محصول، مناسب برای کنترل و کاهش فرسایش میباشد. ابعاد معمول این نوع به طول ۶ متر، عرض ۲ متر و ارتفاع ۳۰ سانتیمتر میباشد. این ابعاد کوچکتر آنها را برای استفاده در جویهای آب، آبشارهای مصنوعی و حاشیه رودخانهها مناسب میکند.
نوع تشکی این سازه با ایجاد پلههایی در مسیر جریان آب، سرعت آن را کاهش میدهد و از فرسایش خاک و تخریب جویها و آبشارها جلوگیری میکند. همچنین با ظاهری زیبا و طبیعی، میتواند به عنوان المانی تزئینی در محوطه سازی باغ ویلا، پارکها و فضاهای باز به کار گرفته شود.

گابیون بی شکل
نوع بی شکل این سازه یک توری بی شکل است که برای پیشگیری از سقوط سنگ و خاک در جاده، کاهش اثر ضد فرسایشی در شیبها و دیگر کاربردهای مهندسی سازه استفاده میشود. این توری باعث افزایش امنیت جادهها و راه آهن، ثبات شیب جادهها و راهآهن میشود. نوع بی شکل این محصول به دلیل طراحی بی شکل خود، پایداری شیبها را افزایش میدهد و ریسک ریزش سنگ و خاک را کاهش میدهد.
گابیون سبدی
نوع سبدی این سازه از توری فلزی ساخته شده و به شکل جعبه تولید میشود. این نوع در سایزهای مختلفی قابل سفارش است و به همین دلیل، در پروژههای مختلفی کاربرد دارد. از این نوع محفظه فلزی پر شده با سنگ بیشتر در راه آهن، راه سازی و جاده سازی استفاده میشود. این تجهیزات به دلیل ساختار جعبه ای خود امکان ایجاد فضاهای خالی بین سنگها را فراهم میکنند که به زهکشی آب و تهویه خاک کمک میکنند. این نوع همچنین به دلیل مقاومت بالا در برابر شرایط آب و هوایی مختلف، یک گزینه مناسب برای پروژههای طولانی مدت میباشد.

ابعاد گابیون
ابعاد این قفس های فلزی و سنگهای پرکننده آن، عوامل مهمی در تعیین عملکرد و زیبایی سازه هستند. انتخاب ابعاد مناسب برای چشمهها و سنگهای پرکننده با توجه به کاربرد، شرایط محیطی و سلیقه کاربر صورت میگیرد.ابعاد استاندارد چشمهها شامل 6*8 سانتیمتر، 8*10 سانتیمتر و 6*5 سانتیمتر است و قطر سنگها بین دو تا سه برابر قطر چشمهها متناسب است. همچنین، نوع سنگ، شکل آن و کاربرد سازه نیز در انتخاب ابعاد سنگ موثر هستند.
به عنوان مثال این قفس های فلزی در دیوارهای حائل اغلب بزرگ تر از مدل تزئینی هستند همچنین این ابعاد با توجه به نیازهای پروژه، محاسبات مهندسی و استانداردهای ساختمانی تعیین میشود. به طور معمول، این تجهیزات در ابعاد زیر تولید میشوند:
- طول: 1 تا 4 متر
- عرض: 1 تا 2 متر
- ارتفاع: 0.5 تا 1 متر
توجه: این ابعاد تنها نمونههایی هستند و ابعاد دقیق این سازه باید بر اساس محاسبات مهندسی و نیازهای پروژه تعیین شود.
کاربرد گابیون
این نوع از قفس های فلزی علاوه بر کاربردهای مهندسی، در طراحی و اجرای محوطههای سبز نیز نقش بسیار مهمی ایفا میکنند. با توجه به تنوع در شکل، اندازه و جنس، این قفس هاب فلزی میتوانند به عنوان المانهای تزئینی و کاربردی در طراحی فضای سبز مورد استفاده قرار گیرند. در ادامه به برخی از کاربردهای آن در محوطهسازی اشاره خواهیم کرد:
- دیوار حائل و تزیینی
- مبلمان باغی و محوطه سازی شهری
- گلدانهای گابیونی
- آبنما
- دیوار سبز
- پلههای محوطه
- آتشدان
این سبدهای پر شده از سنگ، تنها به ساخت دیوارهای حائل محدود نمیشوند. در دنیای طراحی و اجرای محوطه سازی، این ساختار مشبک به عنوان عنصری کاربردی و تزئینی جایگاه ویژهای یافته اند. این محصول برای ساخت مبلمان شهری مانند نیمکت و میز گرفته تا ایجاد دیوارهای سبز و آبنماهای طبیعی تنوعی از امکانات را در اختیار طراحان قرار میدهد. این سازههای مقاوم و بادوام میتوانند به عنوان گلدانهای بزرگ، پلههای محوطه و حتی آتشدان مورد استفاده قرار گیرند.
با استفاده از سنگهای رنگی و با بافتهای مختلف، میتوان طرحهای متنوعی را با این محفظه ایجاد کرد و به محیطی که در آن استفاده میشود، جلوهای طبیعی و زیبا بخشید. علاوه بر جنبههای زیباییشناسی، آنها به دلیل مقاومت بالا در برابر شرایط جوی و سایش، انتخابی ایدهآل برای استفاده در فضای باز هستند.

مزایای گابیون
به دلیل مزایای فراوانی که دارند، در سالهای اخیر به یکی از محبوب ترین مصالح ساختمانی و طراحی محوطه تبدیل شدهاند. در ادامه به برخی از مهمترین مزایای استفاده از این سازه اشاره خواهیم کرد:
- مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی
- انعطافپذیری و سازگاری با محیط
- عمر طولانی و نیاز به نگهداری کم
- نفوذپذیری
- زیبایی طبیعی
- سرعت و سهولت نصب
- کاربردهای متنوع
- سازگاری با محیط زیست
مقاومت بالا در برابر شرایط جوی، انعطافپذیری، عمر طولانی، نفوذپذیری، زیبایی طبیعی و سرعت نصب از جمله مهمترین مزایای این سازه ها هستند. این سازهها به دلیل ساختار شبکهای و پر شدن از سنگ، علاوه بر استحکام، ظاهری طبیعی و زیبا به محیط میبخشند. همچنین این محصول کاربردهای متنوعی دارد و میتوان از آن در ساخت دیوارهای حائل، پلها، آبنماها و بسیاری از سازههای دیگر استفاده کرد.
معایب گابیون
این قفس های فلزی با مزایای متعددی که دارند، معایبی نیز دارند که باید قبل از استفاده از آنها در نظر گرفته شوند. از جمله معایب مهم آن عبارتند از:
- هزینه اولیه بالا به دلیل قیمت قفسهای فلزی و سنگهای باکیفیت
- وزن سنگین نیازمند فونداسیون و سازههای تقویتی
- دشوار و پرهزینه بودن ساخت دیوارهای بلند
- نفوذپذیری در برابر بارشهای شدید در صورت عدم استفاده از سنگهای مناسب و زهکشی نامناسب
- رشد جلبک و خزه در محیطهای مرطوب و سایهدار
- نیاز به طراحی و اجرای دقیق برای اطمینان از پایداری و دوام سازه
توجه: اینها تنها برخی از معایب این سازه ها هستند و ممکن است بسته به شرایط پروژه و نوع کاربرد، معایب دیگری نیز وجود داشته باشد. قبل از استفاده از این محصول، بهتر است مزایا و معایب آنها را به دقت بررسی کرده و با مشاوران متخصص مشورت کنید.
کلام آخر
در این مقاله کمانش متوجه شدیم گابیون ها قفسهای فلزی محکمی هستند که با پر کردن آنها از سنگ، شن یا مصالح دیگر کاربردهای فراوانی در محوطه سازی، دیوار، مبلمان و تزئینات پیدا میکنند. این نوع سازه به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود، مزایای متعددی را به ارمغان میآورد که از جمله میتوان به استحکام و دوام، انعطافپذیری، تنوع ظاهری، سازگاری با محیط زیست، قابلیت شستشو و نظافت آسان، تنوع کاربرد، زیبایی و چشمنوازی، نصب و اجرا آسان و هزینه مناسب اشاره کرد.
این سازه ها میتوانند انتخابی ایدهال برای ساخت سازههایی زیبا، مقاوم، انعطافپذیر و سازگار با محیط باشند. با در نظر گرفتن معایب و مزایا و همچنین شرایط پروژه، میتوانید در مورد استفاده از آنها تصمیمگیری درستی اتخاذ کنید.
سوالات متداول گابیون
گابیون به انگلیسی چه می شود؟
گابیون به انگلیسی می شود: Gbion. این کلمه از ترکیب کلمه ایتالیایی Gabba و کلمه لاتین Cavea به معنای قفس برگرفته شده است.
گابیون پلاستیکی چیست و چه کاربردی دارد؟
گابیون پلاستیکی یک نوع توری پلاستیکی مقاوم است که در مهندسی سازه کاربرد دارد. این توری برای صاف نمودن سطح خاک های سست و همچنین جهت آرماتوربندی بسیار پرکاربرد میباشد. مدل پلاستیکی این سازه به دلیل قیمت مناسب و مقاومت بالایی که دارد اغلب در کاربردهای ذکر شده بسیار مورد توجه قرار گرفته و استفاده میشود.
از دیوار گابیون کجا استفاده میشود؟
از دیوار گابیون در پروژههای ساختمانی مانند حصار کردن زمینهای کشاورزی، جدا کردن فضاهای مختلف در اماکن تجاری یا مسکونی، و همچنین در پروژههای مهندسی برای کنترل جریان آب و خاک استفاده میشود.