آرماتور (۱۷ نوع) + انواع، سایزبندی و کاشت آرماتور

آرماتور، قلب تپنده سازه های مدرن

آرماتور چیست و انواع آرماتور کدامند؟ تفاوت میلگرد و آرماتور چیست؟ انواع سایزبندی آرماتور کدامند؟ کاربرد آرماتور در ساختمان سازی چیست؟ کاشت آرماتور به چه صورت انجام می شود؟ جوشکاری آرماتور به چه منظور و چگونه انجام می شود؟ تولید آرماتور چه فرآیندی دارد؟

در دل آسمان‌خراش‌های سر به فلک کشیده و پل‌های عظیم، اسکلت پنهانی از فولاد نهفته است که استحکام و پایداری آنها را تضمین می‌کند. این اسکلت، آرماتور نام دارد و قلب تپنده سازه‌های مدرن است.

آرماتور از مصالح ساختمانی محبوب در ساختمان سازی و به طور کلی ساخت و ساز می باشد. آرماتور از جنس فولاد و به صورت میله‌ ای با قطرهای مختلف ساخته می‌شود. قطرهای مختلف آرماتور به اعداد دهگان اعداد میلیمتری اشاره دارند. به طور معمول، آرماتور برای استفاده در ساخت و ساز و صنایع ساختمانی بکار می‌روند. زیرا این محصول مقاومت و کشش بالایی دارد.

آرماتور یا فولاد میلگرد برای تقویت بتن و جبران مقاومت کششی پایین آن استفاده می‌شود. آرماتور این مصالح ساختمانی کاربردی به همراه بتن، بتن مسلح را تشکیل می‌دهند تا به مقاومت بیشتر هر نوع سازه ای کمک کنند. هرچقدر درگیری میان آرماتور و بتن بیشتر باشد، مقاومت سازه نیز به همان اندازه افزایش می‌یابد.

انواع آرماتور در پروژه‌های مختلفی نظیر سدسازی، پل‌ سازی، اسکله‌سازی، ساخت انبار و کارخانه به کار می‌روند. به این ترتیب، آرماتورها نقش تعیین‌کننده‌ای در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی دارند.

اگر سفر به دنیای آرماتور قلب تپنده سازه های مدرن برای شما هم جذاب است، در این مقاله همراه ما باشید.

آرماتور چیست؟

آرماتور یا Reinforcement Rebar نوعی آهن است که از آن به عنوان میلگرد یا میلگردهای تقویت‌کننده در صنعت ساختمان‌ یاد می شود. به طور خاص، اصطلاح آرماتور به میلگرد اطلاق می‌شود که تحت عملیات مختلفی مانند برشکاری، خمکاری و جوشکاری در طرح‌های از پیش تعیین شده، به عنوان تقویت‌کننده در سازه‌های ساختمانی استفاده می‌شود.

آرماتور تقویت‌کننده‌ ای است که به عنوان پیوند دهنده اصلی بین بتن و فولاد در سازه‌ها عمل می‌کند تا از پارگی یا تخریب زودهنگام آن‌ها جلوگیری کند. این میلگرد تقویت کننده تحت عملیات حرارتی مخصوصی قرار می‌گیرد که باعث تغییر شکل آن‌ می‌شود و پس از اتصال به آرماتورهای دیگر به صورت شبکه‌ای، در بتن مسلح و سازه‌های ساختمانی به کار می‌رود تا استحکام و مقاومت بتن افزایش یابد.

آرماتور در سه دسته بر اساس شکل ظاهری که به صورت صاف، آجدار، مارپیچ، بر اساس طول و اندازه که به شاخه‌ای، خرپائی، طاقه و همچنین بر اساس جنس و مقاومت در انواع فولادی، گالوانیزه، اپوکسی دسته بندی می شوند، در گریدهای مختلف (A1، A2، A3 و غیره) قرار می گیرند.

آرماتور بندی و انتخاب نوع آرماتور به عوامل مختلفی مانند نوع سازه، بارهای وارده و شرایط محیطی بستگی دارد، به عنوان مثال آرماتور با قرار گرفتن در داخل بتن باعث استحکام و پایداری سازه بتنی می شود.

تفاوت میلگرد و آرماتور

در صنعت ساختمان، مفاهیم میلگرد و آرماتور به طور متداول مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما بسیاری از افراد ممکن است از این دو مفهوم به طور نادرست استفاده کنند یا آن‌ها را با یکدیگر اشتباه گرفته و در نتیجه به ابهاماتی برخورد کنند. برای روشن شدن این امر، نیاز به تبیین دقیق و مشخص دو مفهوم میلگرد و آرماتور است.

میلگرد یک نوع فولاد است که به صورت میله‌ ای با قطرهای مشخص تولید می‌شود و به عنوان یکی از مهمترین مصالح ساختمانی استفاده می‌شود. میلگرد به عنوان ستون‌، بالشتک‌ و برای ایجاد اتصالات فلزی در ساختمان‌ به‌ کار می‌رود.

آرماتور نیز یک نوع میلگرد است اما با خواص و کاربردهای خاص خود. آرماتور به طور خاص برای استفاده در بتن‌های مسلح با درجه‌های استحکام خاص تولید می‌شوند. آرماتور به عنوان تقویت‌کننده‌ در بتن‌های مسلح و همچنین برای ایجاد ارتباط میان بتن و فولاد به‌ کار می‌روند.

در واقعیت، فرآیند تولید میلگرد و آرماتور ممکن است از نظر مواد اولیه و فرآیند ساخت متفاوت باشد. آرماتور به‌ صورت ویژه‌ تر و با استفاده از مواد با درجه‌ های استحکام بالاتر تولید می‌شوند تا برای استفاده در بتن‌های مسلح مناسب باشند.

در نتیجه، هر چند که میلگرد و آرماتور هر دو از فولاد تولید می‌شوند، اما هر یک وظایف و کاربردهای متفاوتی دارند و می‌توانند بر اساس نیازهای ساختمانی به‌صورت مناسب استفاده شوند.

مشخصات فنی آرماتور

مشخصات فنی آرماتور به مهندسان و طراحان کمک می‌کند تا آرماتور مناسب برای پروژه‌های خود را انتخاب کنند و اطمینان حاصل کنند که سازه‌ها از استحکام و دوام کافی برخوردار هستند. مشخصات فنی آرماتور در محاسبات سازه‌ای شامل موارد زیر است:

• نوع آرماتور
• قطر آرماتور
• مقاومت کششی آرماتور
• طول آرماتور
• پوشش ضد زنگ آرماتور
• شکل مقطع آرماتور
• مقاومت در برابر خوردگی آرماتور
• مقاومت در برابر سایش آرماتور
• خواص الاستیکی آرماتور
• ضریب انبساط حرارتی آرماتور
• همسان گردی آرماتور
• طول مهاری آرماتور
• مقاومت در برابر سایش آرماتور
• ظرفیت کششی آرماتور

نوع آرماتور

آرماتور به چند نوع اصلی تقسیم می‌شود. آرماتور ساده (A1) بدون آج و صاف است و برای جوشکاری و سازه‌های سبک مناسب می‌باشد. آرماتور آجدار (A2 و A3) دارای آج‌های خطی یا مارپیچی است و برای تقویت بتن در تیرها و ستون‌ها کاربرد دارد. آرماتور تقویتی (A4) برای کاربردهای ویژه طراحی شده و مقاومت بالایی در برابر بارهای دینامیکی دارد. در نهایت، آرماتور از مواد کامپوزیتی ساخته شده و برای محیط‌های خورنده و شرایط خاص استفاده می‌شود.

قطر آرماتور

قطر آرماتور از ۶ میلی‌متر تا ۳۲ میلی‌متر متغیر است. انتخاب قطر مناسب بستگی به بارگذاری و طراحی سازه دارد. قطر بزرگتر به معنای تحمل بار بیشتر است، اما هزینه و وزن سازه را نیز افزایش می‌دهد.

مقاومت کششی آرماتور

این ویژگی نشان‌ دهنده حداکثر نیرویی است که آرماتور می‌تواند قبل از شکست تحمل کند. این مقدار در شرایط آزمایشگاهی تعیین می‌شود. آرماتورهای استاندارد دارای مقاومت کششی بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ N/mm² هستند.

طول آرماتور

طول‌های استاندارد آرماتور ۶ متر و ۱۲ متر است. در برخی پروژه‌ها ممکن است نیاز به آرماتورهای با طول‌های سفارشی باشد.

پوشش ضد زنگ آرماتور

برخی آرماتورها دارای پوشش‌های ضد زنگ مانند گالوانیزه یا اپوکسی هستند که از خوردگی و آسیب به فولاد در محیط‌های مرطوب یا شیمیایی جلوگیری می‌کند. این پوشش‌ها عمر مفید آرماتور را افزایش می‌دهند.

شکل مقطع آرماتور

آرماتورها به صورت گرد تولید می‌شوند، اما در برخی موارد می‌توان از مقاطع مربع یا مستطیل نیز استفاده کرد. این شکل مقطع تاثیر زیادی بر روی چسبندگی آرماتور با بتن دارد.

مقاومت در برابر خوردگی آرماتور

آرماتورهایی که در محیط‌های مرطوب یا حاوی مواد شیمیایی قرار دارند، باید دارای مقاومت در برابر خوردگی باشند. انتخاب آرماتورهای با پوشش مناسب یا از جنس مقاوم در برابر خوردگی می‌تواند عمر سازه را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

خواص الاستیکی آرماتور

خواص الاستیکی آرماتور شامل مدول الاستیسیته و تنش تسلیم است که تعیین‌کننده رفتار آرماتور تحت بارگذاری است. مدول الاستیسیته نشان‌دهنده میزان تغییر شکل آرماتور در پاسخ به تنش اعمالی و تنش تسلیم نشان‌دهنده حداکثر تنش قابل تحمل قبل از تغییر شکل دائمی است.

ضریب انبساط حرارتی آرماتور

ضریب انبساط حرارتی نشان‌دهنده تغییر طول آرماتور در پاسخ به تغییرات دما است. آرماتورهای مختلف دارای مقادیر متفاوتی از این ضریب هستند که در طراحی سازه‌های بتنی برای جلوگیری از ترک‌خوردگی به دلیل انبساط یا انقباض حرارتی اهمیت دارد.

همسان گردی آرماتور

همسان گردی یا ایزوتوپی معنای داشتن خواص مکانیکی یکنواخت در همه جهات است. آرماتورهای با همسان گردی بالا به دلیل توزیع یکنواخت تنش‌ها در سازه‌های بتنی، استحکام و عملکرد بهتری دارند.

طول مهاری آرماتور

طول مهاری آرماتور به توانایی آرماتور در انتقال نیروها و مقاومت در برابر خمش و کشش در اتصالات اشاره دارد. طول مهاری کافی برای جلوگیری از شکست‌های ناگهانی و اطمینان از کارایی سازه ضروری است.

مقاومت در برابر سایش آرماتور

این ویژگی نشان‌دهنده توانایی آرماتور در تحمل فشارهای ترکیبی و فرسایش در شرایط مختلف است. آرماتورهایی با مقاومت بالا در برابر سایش، عمر مفید بیشتری در سازه‌ها دارند.

ظرفیت کششی آرماتور

ظرفیت کششی میلگرد نشان‌دهنده توانایی آن در تحمل بارهای کششی است، در حالی که حد تنش تسلیم و گسیختگی به حداکثر تنش‌های قابل تحمل اشاره دارد. این اطلاعات برای محاسبات سازه‌ای و طراحی ایمن بسیار حیاتی است.

انواع آرماتور

به طور کلی تمام آرماتورهایی که در سازه های بتن آرمه استفاده می شوند را می توان به دو دسته آرماتور طولی و آرماتور عرضی تقسیم کرد.

• آرماتور طولی
• آرماتور عرضی
• آرماتور حرارتی
• آرماتور دورپیچ
• آرماتور انتظار
• آرماتور معمولی
• آرماتور آجدار
• آرماتور کلافی
• آرماتور شاخه‌ ای
• آرماتور اپوکسی
• آرماتور گالوانیزه
• آرماتور ضد زنگ
• آرماتور فولاد کربن
• آرماتور فایبر گلاس
• آرماتور با استاندارد روسی
• آرماتور با استاندارد اروپایی
• آرماتور گونه

آرماتور طولی

آرماتور طولی یا آرماتور اصلی در سازه‌های بتنی مانند تیر، ستون و فونداسیون به منظور تحمل بارهای کششی طراحی شده است. این آرماتورها اغلب از میلگرد A3 با قطر ۱۰ تا ۵۰ میلی‌متر ساخته می‌شوند و وظیفه اصلی آن‌ها جلوگیری از خم شدن و شکستن بتن در برابر بارهای کششی است. با قرار گرفتن در جهت طولی عضو بتنی، آرماتور طولی به آن شکل می‌دهد و استحکام بیشتری به سازه می‌بخشد.

این نوع آرماتور به دلیل افزایش مقاومت کششی بتن، به جلوگیری از تغییر شکل و فروپاشی سازه کمک می‌کند. آرماتورهای طولی از فولاد با مقاومت بالا تهیه می‌شوند و قبل از بتن‌ریزی تحت تنش قرار می‌گیرند. پس از سخت شدن بتن، این تنش به آرماتور منتقل می‌شود و به طرز قابل توجهی مقاومت عضو بتنی را افزایش می‌دهد.

در برخی موارد، از کامپوزیت‌های فایبرگلاس به عنوان آرماتور طولی استفاده می‌شود که مزایای قابل توجهی از جمله وزن کم و مقاومت بالا در برابر خوردگی دارند. فاصله بین آرماتورهای طولی باید به گونه‌ای تنظیم شود که به طور کامل بارهای کششی را تحمل کرده و از خم شدن بتن جلوگیری کند. انتخاب نوع و قطر مناسب آرماتور طولی به عوامل مختلفی از جمله نوع سازه، شرایط محیطی و الزامات آیین‌نامه‌ای وابسته است.

آرماتور عرضی

آرماتور عرضی یا آرماتور فرعی به صورت عمود بر آرماتورهای طولی قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن مهار کردن بتن و جلوگیری از ترک خوردگی آن است. این نوع آرماتور از میلگردهایی با قطر ۶ تا ۱۲ میلی‌متر ساخته می‌شود و به شکل قفسی بتن را در بر می‌گیرد. آرماتور عرضی با توزیع یکنواخت بارهای وارده بر بتن، از تمرکز بار در یک نقطه خاص جلوگیری کرده و به افزایش مقاومت کلی بتن کمک می‌کند.

رایج‌ترین نوع آرماتور عرضی به صورت U شکل خم شده و در داخل بتن قرار می‌گیرد. همچنین، فاصله بین آرماتورهای عرضی باید به گونه‌ ای تنظیم شود که به طور کامل بتن را مهار کرده و از ترک خوردگی آن جلوگیری کند. قطر آرماتور عرضی باید با توجه به بارهای وارده و ضخامت عضو بتنی انتخاب شود.

همچنین، آرماتور عرضی باید با لایه ضخیم بتنی پوشانده شود تا از خوردگی و زنگ زدگی آن محافظت کند. انتخاب نوع و قطر مناسب آرماتور عرضی به شرایط محیطی، الزامات آیین‌نامه‌ای و بودجه پروژه بستگی دارد و نقش مهمی در افزایش مقاومت و طول عمر سازه‌های بتنی ایفا می‌کند.

آرماتور حرارتی

آرماتور حرارتی به منظور کنترل ترک‌ خوردگی بتن در اثر انقباض و انبساط حرارتی به کار می‌رود. این آرماتور در لایه‌ های سطحی و در داخل بتن قرار می‌گیرد تا از ایجاد ترک‌ های سطحی جلوگیری کند. آرماتور حرارتی به ویژه در سازه‌ هایی که در معرض تغییرات دما و رطوبت قرار دارند، مانند پل‌ها و سازه‌های بتنی بزرگ، اهمیت ویژه‌ای دارد. این نوع آرماتور از میلگردهای نازک و با فاصله‌های مناسب استفاده می‌کند تا توزیع یکنواختی از تنش‌ها را در بتن فراهم کند. با استفاده از آرماتور حرارتی، عمر مفید سازه افزایش یافته و نیاز به تعمیرات و نگهداری کاهش می‌یابد.

آرماتور دورپیچ

آرماتور دورپیچ، نوعی آرماتور است که به صورت حلقه‌ای یا مارپیچ دور ستون‌ها و هسته‌های بتنی پیچیده می‌شود و نقش مهمی در افزایش مقاومت برشی و فشاری این سازه‌ها دارد. با احاطه کردن هسته بتنی، این آرماتور مانند قفسی عمل کرده و از آن در برابر نیروهای فشاری محوری محافظت می‌کند.

آرماتور دورپیچ با توزیع یکنواخت فشار در سطح مقطع بتن، از ترک خوردن و خرد شدن آن جلوگیری می‌نماید. همچنین، این آرماتور به طور قابل توجهی مقاومت برشی سازه را بالا می‌برد و از لغزش لایه‌های بتنی در اثر بارهای جانبی مانند باد و زلزله جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، استفاده از آرماتور دورپیچ در ستون‌ها و هسته‌های بتنی، ظرفیت باربری و پایداری این سازه‌ها را بهبود می‌بخشد.

آرماتور انتظار

آرماتور انتظار در محل هایی از عضو بتنی که قرار است در آینده به آن سازه دیگری متصل شود، تعبیه می شوند. آرماتور انتظار در محل‌هایی از عضو بتنی تعبیه می‌شود که قرار است در آینده به آن سازه دیگری متصل شود. آرماتور انتظار مانند قلاب‌هایی عمل می‌کنند که دو سازه را به یکدیگر می‌چسبانند و از جدایی و لغزش آنها جلوگیری می‌کنند.

آرماتور انتظار بارهای وارده از سازه جدید را به عضو بتنی موجود منتقل می‌کند و از تمرکز بار در یک نقطه خاص جلوگیری می‌کند. این امر به توزیع یکنواخت بار و افزایش مقاومت کلی سازه کمک می‌کند.

آرماتور انتظار با ایجاد یکپارچگی بین دو عضو بتنی، از ترک خوردگی و جدایی آنها در محل اتصال جلوگیری می‌کند. این امر به افزایش طول عمر و پایداری سازه کمک می‌کند.

آرماتور معمولی

آرماتور معمولی دارای سطح صاف و مسطح بدون برآمدگی است. این نوع آرماتور در پروژه‌هایی که فشار کمی روی سازه وارد می‌شود، مانند سازه‌های کم‌ارتفاع یا سازه‌هایی که تحت بارهای کم قرار دارند، استفاده می‌شود. به دلیل سطح صاف آن، اتصال این آرماتور به بتن به راحتی انجام می‌شود و از آن برای تقویت سازه‌های بتنی در شرایطی که نیاز به مقاومت کششی بالا نیست، بهره گرفته می‌شود. آرماتور معمولی در ساخت و سازهای غیر مسلح و در کاربردهای غیر ساختمانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آرماتور آجدار

آرماتور آجدار دارای سطح غیر مسطح و برآمدگی‌هایی بر روی بدنه خود است که به آن خاصیت چسبندگی بیشتری می‌دهد. این نوع آرماتور برای پروژه‌هایی که در معرض تنش و فشارهای زیاد قرار دارند، مانند پل‌ها، ساختمان‌های بلند و سازه‌های تحت بارهای سنگین، استفاده می‌شود. آج‌ های موجود بر روی آرماتور آجدار باعث می‌شوند که بتن بهتر به آرماتور بچسبد و مقاومت بیشتری در برابر بارهای کششی و خمشی ایجاد کند. آرماتور آجدار به طور کلی در بیشتر پروژه‌های عمرانی به کار می‌رود و به دلیل توانایی‌اش در تحمل بارهای بالا، از آن به عنوان یکی از عناصر کلیدی در طراحی سازه‌های بتنی استفاده می‌شود.

آرماتور کلافی

آرماتور کلافی، نوعی آرماتور است که مخصوص قطرهای بسیار نازک یا کمتر از ۱۲ میلی‌متر طراحی شده است. این نوع آرماتور به دلیل وزن سبک و انعطاف‌پذیری بالا، در پروژه‌های مختلف عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. وزن هر بندیل آرماتور کلافی بین ۲ تا ۵ تن است. این آرماتور به ویژه در مواردی که نیاز به شکل‌پذیری و تسهیل نصب وجود دارد، کاربرد فراوانی دارد.

آرماتور شاخه‌ ای

آرماتور شاخه‌ ای با طول حداکثر ۱۲ متر، در میان دیگر آرماتورها، پیکرهایی بلند و تنومند محسوب می‌شوند. این غول‌های فولادی نه به صورت کلاف‌ های پیچیده، بلکه به شکل شاخه‌ های مجزا عرضه می‌شوند.

آرماتورهای شاخه‌ ای، برای به رخ کشیدن قدرت خود، در قطرهای ضخیم و غالباً بالاتر از ۱۴ میلی‌متر تولید می‌شوند.

کاربرد آرماتور شاخه‌ ای تنومند، در نبردهایی سخت با چالش‌های سازه‌ای در پروژه‌های با ابعاد بزرگ و تنش‌های بالا استفاده می‌ باشد.

آرماتور اپوکسی

آرماتور اپوکسی با پوششی از رزین اپوکسی پوشیده شده است که عایق الکتریکی بوده و از آن در سازه های بتنی که در معرض جریان الکتریکی قرار دارند استفاده می شود.آرماتور اپوکسی که با پوشش اپوکسی محافظت شده‌اند تا از اثرات محیطی و شیمیایی در محیط‌ های خاص محافظت کنند.

آرماتور اپوکسی، با پوششی از رزین اپوکسی مانند زره‌ای مستحکم بر تن خود، در برابر دشمنان شیمیایی و الکتریکی به میدان نبرد می‌روند. این زره‌ اپوکسی، از آرماتور در برابر عبور جریان الکتریکی و اثرات مخرب آن محافظت می‌کند و آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای سازه‌های بتنی در معرض جریان الکتریسیته تبدیل می‌کند.

از این آرماتورهای زره‌ پوش در نیروگاه‌ها، تاسیسات الکتریکی، تونل‌ها و هر جایی که خطر خوردگی الکتریکی وجود دارد، استفاده می‌ گردد.

آرماتور گالوانیزه

آرماتور گالوانیزه با پوششی از روی محافظت می شود که از آن در برابر زنگ زدگی و خوردگی در محیط های مرطوب و خورنده محافظت می کند. آرماتور گالوانیزه دارای پوشش گالوانیزه است که از زنگ زدگی و خوردگی آن جلوگیری می‌کند. آرماتورهای گالوانیزه، با پوششی از روی مانند سپری دفاعی، در برابر رطوبت و عوامل خورنده به مبارزه می‌پردازند.

لایه‌ی روی، از آرماتور گالوانیزه در برابر زنگ زدگی و خوردگی در محیط‌های مرطوب و خورنده محافظت می‌کند و طول عمر آن را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

از این آرماتورهای سپر به دست در اسکله‌ها، پل‌ها، سازه‌های ساحلی، فونداسیون‌ها و هر جایی که خطر خوردگی به دلیل رطوبت بالا وجود دارد، استفاده می‌شود.

آرماتور ضد زنگ

آرماتور ضد زنگ از جنس‌هایی است که مقاومت بالایی در برابر زنگ زدگی و خوردگی دارند. آرماتورهای ضد زنگ، از جنس فولاد ضد زنگ یا آلیاژهای خاص مانند آلومینیوم یا تیتانیوم ساخته می‌شوند که به طور ذاتی در برابر خوردگی مقاوم هستند.

آرماتور ضد زنگ، در برابر شدیدترین شرایط محیطی و شیمیایی نیز تسلیم نمی‌شوند و می‌توان از آنها در خشن‌ترین محیط‌ها بدون هیچ نگرانی استفاده کرد.

آرماتور ضد زنگ شکست‌ناپذیر در تصفیه‌ خانه‌های فاضلاب، تاسیسات شیمیایی، نیروگاه‌های هسته‌ ای و هر جایی که خوردگی شدید وجود دارد، استفاده می‌شود.

انتخاب نوع آرماتور مناسب برای هر پروژه به عوامل مختلفی مانند نوع سازه، شرایط محیطی، بارهای وارده و الزامات آیین‌نامه‌ای بستگی دارد. با شناخت دقیق وظایف و ویژگی‌های هر نوع آرماتور، می‌توان بهترین انتخاب را برای تضمین پایداری و طول عمر سازه انجام داد.

آرماتور فولاد کربن

آرماتور فولاد کربن رایج ترین نوع آرماتور است که از فولاد با مقاومت بالا ساخته می شود.آرماتور فولاد کربن از فولاد کربن ساخته شده است که برای مصارف عمومی و با قیمت اقتصادی استفاده می‌شود.

دارای مقاومت بالا در برابر کشش و فشار، انعطاف‌پذیری مناسب، قیمت اقتصادی، جوش‌پذیری بالا می باشد. رایج‌ترین نوع آرماتور در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی است.

آرماتور فایبرگلاس

آرماتور فایبرگلاس از فایبرگلاس ساخته شده و برای مصارف و محیط‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. آرماتور فایبرگلاس در سازه‌های بتنی در معرض مواد شیمیایی خورنده، مناطق مرطوب و با رطوبت بالا، محوطه‌های الکتریکی، سازه‌های با وزن محدود به کار می رود.

آرماتور با استاندارد روسی

آرماتور که بر اساس استانداردهای روسی یا اروپایی تولید می‌شوند و ویژگی‌های خاصی بر اساس این استانداردها دارند. در میان انبوه آرماتورها، آرماتور با استاندارد روسی با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، جایگاه ویژه‌ای یافته است. آرماتورهای روسی به دلیل تولید در داخل کشور و عدم نیاز به واردات، غالباً قیمت مناسب‌تری نسبت به آرماتورهای با استانداردهای اروپایی دارند.

آرماتورهای روسی مطابق با استانداردهای GOST 5780-82 و GOST 19380-78 تولید می‌شوند و از نظر کیفیت در سطح مطلوبی قرار دارند. این امر به معنای مقاومت بالا، انعطاف‌پذیری مناسب و جوش‌پذیری مطلوب است.

آرماتورهای روسی در گریدها و ابعاد مختلف عرضه می‌شوند که این تنوع، انتخاب را برای مهندسان و سازندگان آسان می‌کند.

آرماتورهای روسی در روسیه و سایر کشورهای CIS به راحتی در دسترس هستند. به طور طبیعی، آرماتورهای روسی در پروژه‌های ساختمانی سراسر روسیه و سایر کشورهای CIS به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به دلیل قیمت مناسب، آرماتورهای روسی می‌توانند گزینه مناسبی برای پروژه‌هایی باشند که با محدودیت بودجه مواجه هستند.

در مناطقی که دسترسی به آرماتورهای اروپایی به دلیل دشواری‌های حمل و نقل یا تحریم‌های اقتصادی محدود است، آرماتورهای روسی می‌توانند جایگزین مناسبی باشند.

آرماتور با استاندارد اروپایی

آرماتور با استاندارد اروپایی به عنوان اسکلت‌های فولادی یا الیافی، نقش حیاتی در استحکام سازه‌های بتنی ایفا می‌کند. این آرماتورها مطابق با استانداردهای سختگیرانه EN 10060 و EN 10080 تولید می‌شوند و از نظر کیفیت، مقاومت و انعطاف‌پذیری در سطح بالایی قرار دارند.

تنوع در ابعاد و گریدهای مختلف آرماتورهای اروپایی، انتخاب مناسب برای مهندسان و سازندگان را تسهیل می‌کند. این آرماتورها با الزامات آیین‌نامه‌های بتن‌آرمه در اروپا مطابقت دارند و اطمینان از ایمنی و پایداری سازه را فراهم می‌کنند. همچنین، قابلیت ردیابی و کنترل کیفیت در فرآیند تولید، شفافیت و اطمینان از کیفیت محصول نهایی را تضمین می‌کند. آرماتورهای اروپایی در پروژه‌های ساختمانی در سراسر اروپا و سایر نقاط جهان به دلیل کیفیت بالا و انطباق با استانداردهای بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در پروژه‌های حساس و با نیاز به استحکام بالا، این آرماتورها گزینه اول محسوب می‌شوند.

آرماتور گونه

آرماتور گونه یا آرماتور جلدی نوعی آرماتور است که در جهت عرضی تیر و فونداسیون بتنی قرار داده می‌شود و وظایف مختلفی از جمله جلوگیری از ترک خوردگی بتن دارد. آرماتور گونه با محدود کردن تنش در سطح بتن، از ایجاد ترک‌های ریز و درشت در آن جلوگیری می‌کند.

آرماتور گونه با مهار کردن دانه‌های درشت مصالح سنگی، به افزایش مقاومت برشی تیر و فونداسیون کمک می‌کند. همچنین با توزیع یکنواخت بارهای وارده بر سطح بتن، از تمرکز تنش در نقاط خاص و ایجاد تنش‌های موضعی جلوگیری می‌کند.

آرماتور گونه با اتصال میلگردهای طولی در دو وجه تیر یا فونداسیون، به ایجاد پیوستگی در آرماتور گذاری و افزایش استحکام سازه کمک می‌کند.

وزن آرماتور

زن آرماتور یکی از عوامل کلیدی در محاسبات ساختمانی است، زیرا آرماتورها نقش اسکلت اصلی در سازه‌های بتنی را ایفا می‌کنند. عوامل مؤثر بر وزن آرماتور شامل قطر، طول، جنس و چگالی فولاد می‌باشد. برای محاسبه وزن آرماتور، می‌توان از جدول وزن آرماتور، فرمول خاصی که شامل عدد پی، شعاع، طول و چگالی فولاد است، یا نرم‌افزارهای تخصصی استفاده کرد.

محاسبه دقیق وزن آرماتور اهمیت زیادی دارد؛ این محاسبات به تعیین میزان مصرف مصالح، برآورد هزینه ساخت و طراحی دقیق سازه کمک می‌کند. هنگام محاسبه، باید اتصالات و از ضریب ایمنی نیز در نظر گرفته شوند. برای اطلاعات بیشتر، مراجعه به منابع معتبر مانند سایت‌های فروش آهن‌آلات، نرم‌افزارهای تخصصی و کتاب‌های مهندسی عمران توصیه می‌شود. در پروژه‌های بزرگ، مشاوره با مهندس ناظر برای دقت بیشتر ضروری است.

محاسبه وزن آرماتور با استفاده از فرمول عبارت است از: وزن آرماتور = π × r^2 × L × ρ) / ۱۰۰۰)

هر یک از حروف در این فرمول، معادل یک پارامتر می باشند، که هر یک در لیست زیر معرفی شده اند:

• Π عدد پی (۳.۱۴)
• r شعاع آرماتور (نصف قطر)
• L طول آرماتور (به متر)
• ρ چگالی فولاد (حدود ۷۸۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب)

سایزبندی آرماتور

منظور از سایز بندی آرماتور، قطر آرماتور است. آرماتور با قطرهای مختلف برای استفاده در سازه‌ و با ضخامت‌های مختلف طراحی شده‌اند. قطر آرماتور نقش مهمی در تقویت و پایدارسازی سازه‌ها دارد و بسته به نوع و اندازه سازه، انتخاب قطر مناسب آرماتور بسیار حائز اهمیت است. در ادامه مطلب به بررسی مهمترین قطر آرماتور خواهیم پرداخت:

• آرماتور ۸
• آرماتور ۱۰
• آرماتور ۱۲
• آرماتور ۱۴
• آرماتور ۱۶
• آرماتور ۱۸
• آرماتور ۲۰

آرماتور ۸

آرماتور ۸ به معنی قطر ۸ میلیمتر است و در سازه‌هایی با ضخامت کم استفاده می‌شود. این نوع آرماتور به دلیل انعطاف‌پذیری و وزن سبک، برای تقویت بتن در پروژه‌های کوچک و متوسط مناسب است. همچنین، در سازه‌های غیر باربر و کم‌تنش کاربرد گسترده‌ای دارد.

آرماتور ۱۰

آرماتور ۱۰ دارای قطر ۱۰ میلیمتر است و در سازه‌هایی با ضخامت متوسط به کار می‌رود. این آرماتور به دلیل استحکام بیشتر، برای پروژه‌هایی که نیاز به تحمل بارهای متوسط دارند، انتخاب مناسبی است. استفاده از آرماتور ۱۰ در ستون‌ها، تیرها و دیوارهای بتنی رایج می‌باشد.

آرماتور ۱۲

آرماتور ۱۲ با قطر ۱۲ میلیمتر، به عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای سازه‌های بتنی، در سازه‌هایی با ضخامت متوسط و زیاد کاربرد دارد. این نوع آرماتور به دلیل مقاومت بالا و توانایی تحمل بار مناسب، برای تقویت سازه‌ها استفاده می‌شود. به ویژه در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی، آرماتور ۱۲ نقشی کلیدی در افزایش استحکام و پایداری سازه‌ها ایفا می‌کند.

آرماتور ۱۴

آرماتور ۱۴ با قطر ۱۴ میلیمتر یکی از انواع آرماتور پرمصرف در صنعت ساختمان است، زیرا قیمت آن در مقایسه با آرماتور ۱۶ ارزان‌تر بوده و با توجه به نوع بارگذاری ساختمان‌ در ایران، ویژه مقررات ملی ساختمان ایران، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطر آن ۱۴ میلیمتر است و در سازه‌هایی با ضخامت زیاد و فونداسیون‌ها استفاده می شود.

آرماتور ۱۴ برای تولید تیرچه بتنی که از سه آرماتور اصلی بالایی و پایینی و همچنین آرماتور زیگزاگ تشکیل شده، استفاده می‌شود.

آرماتور ۱۶

آرماتور ۱۶ داری قطر ۱۶ میلیمتر است و به منظور سازه‌های بسیار ضخیم و فونداسیون‌های عمیق به کار برده می شود. آرماتور ۱۶ احتمالا یکی از پرمصرف‌ترین و پرفروش‌ترین انواع آرماتور در بازار ایران است، زیرا در آرماتور بندی ستون و تیر بتنی نقش مهمی دارد و در ساختمان‌ها بسیار استفاده می‌شود.

آرماتور ۱۸

آرماتور ۱۸، سایز قطر آن ۱۸ میلیمتر می باشد و بیشتر جهت سازه‌های فوق سنگین و پل‌ها و اسکله‌ها استفاده می گردد.

آرماتور ۲۰

برای میلگردهای طولی و عرضی در سازه‌های بسیار حجیم و همچنین سازه‌های خاص مانند نیروگاه‌ها و سدها کاربرد دارد. انتخاب صحیح قطر آرماتور بسیار مهم است تا بهترین عملکرد و استحکام در سازه‌ها را ایجاد کند. هر چه قطر آرماتور بیشتر باشد، مقاومت نهایی آن نیز بالاتر خواهد بود.

در کل آرماتور ۱۶ و ۱۴ از جمله محصولات پرمصرف در صنعت ساختمان ایران هستند، انتخاب نوع و سایز مناسب آرماتور باید با توجه به نیازهای ساختمانی و استانداردهای مرتبط صورت گیرد.

در آخر، باید به این نکته توجه کرد که وزن بندیل آرماتور تولیدی کارخانه‌ ها در ایران با یکدیگر متفاوت است. از جمله کارخانه‌هایی که وزن بندیل‌های متفاوتی دارند، به جز کارخانه ذوب آهن اصفهان، عمده آنها وزن حدود ۲ تا ۲.۵ تن دارد.بندیلِ آرماتور ۱۴ که تولیدی کارخانه ذوب آهن اصفهان است، ۴۷۰۰ کیلوگرم یا به عبارت ساده تر ۴.۷ تن است.

در هنگام خرید آرماتور، باید به این نکته توجه کرد و متذکر شد که وزن بندیل آرماتور تولیدی کارخانه‌ها با یکدیگر متفاوت است.

کاشت آرماتور

کاشت آرماتور فرآیندی است که در آن آرماتورها به‌ منظور تقویت سازه‌های بتنی در داخل بتن قرار می‌گیرند. ابتدا محل دقیق قرارگیری آرماتور مشخص می‌شود و سپس آرماتورهای مورد نیاز بر اساس طراحی سازه برش داده و شکل‌دهی می‌شوند.

در مرحله بعد، آرماتورها در قالب بتن قرار داده می‌شوند و با استفاده از بندها، گیره‌ها یا دیگر وسایل مربوطه تثبیت می‌شوند. پس از قرارگیری آرماتورها، بتن با دقت و به‌ طور یکنواخت بر روی آنها ریخته می‌شود.

در نهایت پس از خشک شدن بتن، آرماتورها به‌خوبی درون بتن مستحکم شده و استحکام سازه را افزایش می‌دهند.

جدول آرماتور

جدول وزن آرماتور، جدول اشتال آرماتور و جدول اورلپ آرماتور سه جدول مهم در فرآیند محاسبه آرماتور و آرماتور بندی محسوب می شود که در زیر آنها را شرح می دهیم.

جدول وزن آرماتور

برای محاسبه فرمول وزن آرماتور می توان از جدول زیر استفاده کرد.

جدول اشتال آرماتور

جدول اشتال میلگرد شامل اطلاعات مربوط به مقاطع مختلف میلگرد است. این اطلاعات شامل قطر، مساحت مقطع، وزن خطی، و ویژگی‌های دیگر می‌شود. البته، این اطلاعات بسته به استاندارد مورد استفاده متفاوت می‌تواند باشد. به عنوان مثال، در استاندارد دین آلمان، مقاطع میلگرد با اعداد و حروف مختلف نمایان می‌شوند. این اعداد و حروف به معنای مقاطع مختلف میلگرد هستند. برای مثال:

• A10: میلگرد با قطر ۱۰ میلی‌متر
• A16: میلگرد با قطر ۱۶ میلی‌متر
• A20: میلگرد با قطر ۲۰ میلی‌متر

هر کدام از این مقاطع دارای مشخصات خاصی می‌باشند که می‌توانید از جدول اشتال برای محاسبه و انتخاب مناسب‌ترین میلگرد استفاده کنید.

جدول اورلپ آرماتور

جدول اورلپ در واقع جدولی است که طول لازم برای همپوشانی دو میلگرد در هنگام وصله کردن آنها را مشخص می‌کند. وصله کردن آرماتورها به منظور افزایش طول آنها و یا تغییر جهت آنها در سازه‌های بتنی انجام می‌شود.

برای ایجاد یک وصله (اورلپ) مطمئن و بادوام، لازم است که دو میلگرد به اندازه کافی روی هم قرار بگیرند تا انتقال بار بین آنها به طور کامل انجام شود.

طول اورلپ مورد نیاز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• قطر میلگرد: هر چه قطر میلگرد بیشتر باشد، طول اورلپ مورد نیاز نیز بیشتر خواهد بود.
• عیار بتن: هر چه عیار بتن بیشتر باشد، چسبندگی بین میلگرد و بتن بیشتر می‌شود و در نتیجه طول اورلپ مورد نیاز کمتر خواهد بود.
• نوع بارگذاری: برای بارگذاری‌های کششی به طول اورلپ بیشتری نسبت به بارگذاری‌های فشاری نیاز است.
• محل وصله: در برخی از قسمت‌های سازه، مانند ناحیه اتصال تیر به ستون، به اورلپ بلندتری نیاز است.
• مقررات آیین نامه: آیین نامه‌های مختلف مانند آیین نامه بتن ایران (مبحث نهم) و نشریه ۵۱۲ سازمان نظام مهندسی ساختمان، ضوابط و جداول مشخصی را برای تعیین طول اورلپ آرماتور ارائه می‌دهند.

محاسبه آرماتور فونداسیون

محاسبه آرماتور فونداسیون یکی از مهم‌ ترین مراحل در طراحی و اجرای ساختمان است. برای انجام این محاسبه باید به موارد مختلفی مانند نوع خاک، بارهای وارده بر فونداسیون، ابعاد فونداسیون و ضوابط ملی ساختمان توجه کرد. در زیر به طور خلاصه مراحل کلی محاسبه آرماتور فونداسیون را بیان می کنیم و شرح می‌دهیم:

• تعیین نوع فونداسیون
• محاسبه بارهای وارده بر فونداسیون
• تعیین ابعاد فونداسیون
• محاسبه آرماتور طولی
• محاسبه آرماتور عرضی
• محاسبه خاموت‌
• تهیه نقشه آرماتور

تعیین نوع فونداسیون

اولین قدم در محاسبه آرماتور فونداسیون، تعیین نوع فونداسیون مناسب برای ساختمان است. انواع مختلفی از فونداسیون مانند فونداسیون نواری، فونداسیون صفحه‌ای، فونداسیون شمعی وجود دارد که هر کدام برای نوع خاصی از خاک و بارگذاری مناسب هستند.

محاسبه بارهای وارده بر فونداسیون

در مرحله محاسبه بارهای وارده بر فونداسیون باید تمام بارهایی که بر فونداسیون وارد می‌شوند، مانند وزن خود ساختمان، بار برف، بار باد و بار زنده را محاسبه کرد.

تعیین ابعاد فونداسیون

با توجه به نوع خاک، بارهای وارده بر فونداسیون و ضوابط ملی ساختمان، ابعاد فونداسیون (طول، عرض و ارتفاع) تعیین می‌شود.

محاسبه آرماتور طولی

آرماتورهای طولی در جهت طولی فونداسیون قرار داده می‌شوند و وظیفه تحمل بارهای کششی را بر عهده دارند. برای محاسبه تعداد و قطر آرماتورهای طولی باید از روش‌های مختلفی مانند روش تنش مجاز، روش آبسیمان فشرده و روش تیرهای تک دهانه استفاده کرد.

محاسبه آرماتور عرضی

آرماتورهای عرضی در جهت عرضی فونداسیون قرار داده می‌شوند و وظیفه مهار کردن آرماتورهای طولی و جلوگیری از باد کردن بتن را بر عهده دارند. تعداد و قطر آرماتورهای عرضی با توجه به ضخامت فونداسیون و فاصله بین آرماتورهای طولی تعیین می‌شود.

محاسبه خاموت‌

در فونداسیون خاموت‌ که نوعی آرماتور می باشد، به صورت عمودی یا مایل قرار دارد. خاموت وظیفه مهار کردن آرماتورهای طولی و عرضی را در برابر برشی بر عهده دارد. تعداد و قطر خاموت‌ها با توجه به ضخامت فونداسیون، فاصله بین آرماتورها و نوع خاک تعیین می‌شود.

تهیه نقشه آرماتور

در نهایت باید با توجه به محاسبات انجام شده، نقشه آرماتور فونداسیون تهیه شود. در این نقشه، محل قرارگیری، تعداد و قطر تمام آرماتورها، خاموت‌ها و وصله‌ها مشخص می‌شود.

محاسبه آرماتور فونداسیون باید توسط مهندس عمران دارای صلاحیت انجام شود. برای انجام محاسبات دقیق‌تر می‌توان از نرم‌افزارهای تخصصی طراحی فونداسیون استفاده کرد. در هنگام اجرای فونداسیون باید به تمام نکات ذکر شده در نقشه آرماتور توجه کرد. استفاده از مصالح با کیفیت و رعایت دقیق استانداردها در اجرای فونداسیون الزامی است.

ضوابط آرماتور گذاری

آرماتور گذاری یکی از مهمترین مراحل در طراحی و اجرای سازه‌ بتنی است. برای انجام صحیح این کار، باید به ضوابط و مقررات مختلفی توجه کرد.

تهیه نقشه آرماتور، نخستین گام در این فرآیند است که در مبحث نهم آیین‌نامه بتن ایران (آبا) به طور جامع مورد بررسی قرار می‌گیرد. این آیین‌نامه به عنوان مرجع اصلی در ایران، ضوابط علمی و دقیقی برای آرماتور گذاری ارائه می‌دهد. علاوه بر آن، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های دیگری نیز وجود دارند که به جزئیات آرماتور گذاری در المان‌های مختلف سازه‌ای مانند تیر و ستون پرداخته‌اند. رعایت این ضوابط به ایمنی و پایداری سازه‌های بتنی کمک می‌کند. در صورت ابهام، مشاوره با مهندسین مشاور یا سازمان‌های مربوطه الزامی است. استفاده از مصالح با کیفیت و اجرای صحیح آرماتور گذاری از عوامل کلیدی در موفقیت پروژه‌های عمرانی به شمار می‌رود.

در ادامه به طور خلاصه به برخی از مهم‌ترین ضوابط آرماتورگذاری در المان‌های مختلف سازه‌ای اشاره می‌کنیم:

• ضوابط آرماتور گذاری دیوار برشی
• ضوابط آرماتور گذاری فونداسیون
• ضوابط آرماتور گذاری تیر بتنی
• ضوابط آرماتور گذاری ستون
• ضوابط آرماتور گونه
• ضوابط آرماتورگذاری تیر

ضوابط آرماتور گذاری دیوار برشی

حداقل ضخامت دیوار برشی باید ۱۵ سانتی‌متر باشد.

حداقل آرماتور عمودی (میلگرد طولی) باید ۰.۲۵ درصد و حداکثر ۱.۵ درصد از مساحت مقطع دیوار باشد.

حداقل آرماتور افقی (میلگرد عرضی) باید ۰.۱۵ درصد و حداکثر ۰.۶ درصد از مساحت مقطع دیوار باشد. فاصله بین میلگردهای عمودی و افقی نباید از ۳۰ سانتی‌متر و ۱۵ سانتی‌متر بیشتر باشد.

ضوابط آرماتور گذاری فونداسیون

حداقل ضخامت فونداسیون باید ۵۰ سانتی‌متر باشد. حداقل آرماتور طولی باید ۰.۳ درصد و حداکثر ۱.۲ درصد از مساحت مقطع فونداسیون باشد.

حداقل آرماتور عرضی باید ۰.۱۵ درصد و حداکثر ۰.۶ درصد از مساحت مقطع فونداسیون باشد.

فاصله بین میلگردهای طولی و عرضی نباید از ۳۰ سانتی‌متر و ۱۵ سانتی‌متر بیشتر باشد.

ضوابط آرماتورگذاری تیر بتنی

حداقل ارتفاع تیر باید ۱/۲۰ دهانه آن باشد. حداقل آرماتور طولی باید ۰.۵ درصد و حداکثر ۴ درصد از مساحت مقطع تیر باشد.

حداقل آرماتور خاموت باید ۰.۱۵ درصد و حداکثر ۱.۵ درصد از مساحت مقطع تیر باشد. فاصله بین خاموت‌ها نباید از ۱۵ سانتی‌متر و ۵ برابر قطر دانه درشت مصالح سنگی بیشتر باشد.

ضوابط آرماتورگذاری ستون

حداقل ابعاد ستون باید ۳۰ سانتی‌متر در ۳۰ سانتی‌متر باشد. حداقل آرماتور طولی باید ۰.۸ درصد و حداکثر ۶ درصد از مساحت مقطع ستون باشد.

حداقل آرماتور خاموت باید ۰.۱۵ درصد و حداکثر ۱.۵ درصد از مساحت مقطع ستون باشد.

حداکثر فاصله بین خاموت ها نباید از ۱۵ سانتی متر و یا ۵ برابر قطر بزرگترین دانه مصالح سنگی تجاوز کند.

ضوابط آرماتور گونه

قطر میلگردهای آرماتور گونه باید بین ۱۰ تا ۱۶ میلی‌متر باشد. حداقل ضخامت شبکه آرماتور گونه باید ۲۱۰ میلی‌متر مربع در هر متر طول تیر یا فونداسیون باشد.

حداکثر فاصله بین میلگردهای آرماتور گونه نباید از ۲۰۰ میلی‌متر تجاوز کند. در تیرهای با عمق بیش از ۷۰۰ میلی‌متر، آرماتور گونه باید در تمام ارتفاع تیر به طور یکنواخت توزیع شود.

حداقل پوشش بتنی برای آرماتور گونه باید ۲۵ میلی‌متر باشد.در صورت نیاز به وصله میلگردهای آرماتور گونه، باید از روش‌های مناسب مانند اورلپ یا جوشکاری استفاده شود. در تیرهای با دهانه کمتر از ۶ متر، می‌توان از شبکه آرماتور گونه با ضخامت کمتر از ۲۱۰ میلی‌متر مربع در هر متر طول تیر استفاده کرد.

در تیرهای با عمق کمتر از ۳۰۰ میلی‌متر، می‌توان از آرماتور گونه صرف نظر کرد. در فونداسیون‌های با ضخامت کمتر از ۳۰۰ میلی‌متر، می‌توان از آرماتور گونه صرف نظر کرد.

در فونداسیون‌های با عمق بیش از ۹۰۰ میلی‌متر، آرماتور گونه باید در تمام عرض فونداسیون به طور یکنواخت توزیع شود.

ضوابط آرماتورگذاری تیر

آرماتورگذاری تیر بتنی فرآیندی پیچیده و حائز اهمیت است که باید با دقت و مطابق با ضوابط و استانداردهای مشخص انجام شود تا از عملکرد صحیح و ایمن سازه اطمینان حاصل شود.

ارتفاع حداقل تیر باید حداقل ۱.۲۰ دهانه آن باشد.

برای دهانه های کمتر از ۶ متر، ارتفاع حداقل تیر می تواند به ۱.۲۵ دهانه کاهش یابد. حداقل درصد آرماتور طولی تیر ۰.۵ درصد و حداکثر ۴ درصد از مساحت مقطع تیر است.

حداکثر فاصله بین میلگردهای طولی نباید از ۸ برابر قطر بزرگترین دانه مصالح سنگی و یا ۳۰ سانتی متر تجاوز کند. حداقل قطر میلگرد طولی تیر نباید از ۱۲ میلی متر کمتر باشد.

حداقل درصد آرماتور عرضی تیر ۰.۱۵ درصد و حداکثر ۱.۵ درصد از مساحت مقطع تیر است.

حداکثر فاصله بین خاموت ها نباید از ۱۵ سانتی متر و یا ۵ برابر قطر بزرگترین دانه مصالح سنگی تجاوز کند.

حداقل قطر خاموت تیر نباید از ۶ میلی متر کمتر باشد. در تیرهای ساده، حداکثر فاصله بین خاموت ها نباید از ۳ برابر ارتفاع مفید تیر تجاوز کند.

در محل تکیه گاه ها، باید از خاموت های اضافی برای مهار برشی استفاده کرد. در تیرهای مرکب، آرماتور گذاری باید به گونه ای باشد که تنش های کششی و فشاری به طور متناسب بین بتن و فولاد توزیع شود.

ضوابط مربوط به آرماتور گذاری تیرهای مرکب در مبحث نهم به طور کامل شرح داده شده است.

جوشکاری آرماتور

جوشکاری آرماتور در سازه های بتنی یکی از روش های اتصال میلگرد در سازه بتنی است. این روش در موارد مختلفی از جمله:

اتصال میلگردهای طولی و خاموت در تیر، ستون و فونداسیون، اتصال میلگردهای انتظار به میلگردهای جدید، ترمیم و تقویت سازه های بتنی موجود، ساخت آرماتورهای حجیم و پیچیده کاربرد دارد.

جوشکاری اتصالی قوی و دائمی بین میلگردها ایجاد می کند که می تواند در برابر بارهای کششی و فشاری سنگین مقاومت کند.

جوشکاری آرماتور می تواند برای اتصال میلگردها در زوایای مختلف و به اشکال پیچیده استفاده شود. جوشکاری آرماتور به سرعت و به آسانی انجام می شود، به خصوص در مقایسه با روش های اتصال مکانیکی مانند اورلپ و خم کردن. جوشکاری آرماتور به کاهش ضایعات میلگرد کمک کند، زیرا نیازی به اورلپ طولانی میلگردها نیست.

جوشکاری آرماتور تا حدی باعث کاهش مقاومت فولاد در ناحیه جوش شود. اگر جوشکاری به درستی انجام نشود، می تواند منجر به ایجاد ترک در ناحیه جوش شود. تجهیزات و تخصص لازم برای جوشکاری آرماتور می تواند گران باشد. جوشکاری آرماتور نیاز به مهارت و تجربه کافی دارد.

برای جوشکاری آرماتور، از جوش های ذوبی مانند جوش قوس الکتریکی دستی (SMAW) یا جوش قوس الکتریکی زیر پودری (SAW) استفاده می شود.

قبل از جوشکاری، سطوح میلگردها باید تمیز و عاری از هرگونه آلودگی، چربی، زنگ زدگی و رطوبت باشند.

در برخی موارد، برای جلوگیری از ترک خوردن، ممکن است لازم باشد قبل از جوشکاری، میلگردها را پیش گرم کرد.

جوشکاری آرماتور باید توسط جوشکاران ماهر و با تجربه انجام شود و از نظر کیفیت به طور کامل کنترل شود.

پس از جوشکاری، ممکن است لازم باشد از آزمایشات غیر مخرب مانند التراسونیک یا رادیوگرافی برای بررسی کیفیت جوش ها استفاده شود.

آرماتور بندی و جوشکاری آرماتور باید مطابق با الزامات آیین نامه بتن ایران (آبا) و سایر مقررات ملی ساختمان انجام شود. در این آیین نامه، ضوابط مربوط به نوع جوش، آماده سازی سطوح، پیش گرمایش، کنترل کیفیت و آزمایشات غیر مخرب به طور کامل شرح داده شده است.

جوشکاری آرماتور باید فقط توسط افراد مجاز و با تجربه انجام شود. قبل از جوشکاری، باید از الزامات آیین نامه بتن ایران (آبا) و سایر مقررات ملی ساختمان آگاهی کامل داشت. برای اطمینان از کیفیت جوش ها، باید از تجهیزات و مواد مناسب استفاده کرد. پس از جوشکاری، باید از آزمایشات غیر مخرب برای بررسی کیفیت جوش ها استفاده شود.

تولید آرماتور

برای ساخت آرماتور، شمش‌های فولادی با کیفیت بالا استفاده می‌شود. این شمش‌ها باید دارای کیفیت بسیار بالایی باشند تا آرماتور نهایی از مرغوبیت لازم برخوردار باشد. فرایند تولید آرماتور با استفاده از روش‌های مختلف انجام می‌شود که شامل روش نورد گرم، نورد سرد و میکرو آلیاژی می‌شود.

در روش نورد گرم، فولاد با حرارت بالا نورده می‌شود تا شکل دهی شود. این فرایند منجر به تقویت مکانیکی و کیفیت بالای آرماتور می‌شود.

در روش نورد سرد، اعمال فشار غلتک‌ها باعث شکل دهی فولاد می‌شود. این روش نیز به تولید آرماتور با ویژگی‌های مکانیکی مطلوب کمک می‌کند.

در روش میکرو آلیاژی چندین عنصر به فولاد اضافه می‌شود تا آرماتور نهایی از بافت یکنواخت و مقاومت بسیار بالایی برخوردار باشد. این روش به ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی مطلوب فولاد کمک می‌کند و آرماتورهای با کیفیت بالا تولید می‌شود.

با استفاده از این روش‌ها، آرماتورهای با کیفیت و با ویژگی‌های مکانیکی مورد نیاز برای تقویت بتن و سازه‌ها تولید می‌شوند.

استاندارد آرماتور

آرماتور تولیدی در کارخانه‌ های ایران مطابق با استاندارد اشتال STAHLBAU PROFILE تولید می‌شود. جدول اشتال، که معیار طراحی سازه‌های بتنی در ایران است، شامل وزن و ابعاد آرماتور است. آرماتور ۱۸ معادل ۲.۵۴ سانتیمتر مربع سطح مقطع دارد و وزن آن در هر متر از طول میلگرد ۱۸ معادل ۲ کیلوگرم است. طول هر شاخه آرماتور ۱۸ معادل ۱۲ متر است، بنابراین وزن هر شاخه آرماتور سایز ۱۸ معادل ۲۴ کیلوگرم است.

آرماتور تولیدی در کارخانه ذوب آهن اصفهان مطابق با استاندارد روسی GOST 5781 تولید می‌شود. آرماتور‌های تیپ A1، A2 و A3 با ویژگی‌های مختلف تولید می‌شوند.

آیین نامه بتن ایران (آبا) برای تمام سایزهای آرماتور توصیه می‌کند که مقاومت تسلیم آن‌ها در اعضای قاب‌های مقاوم در برابر زلزله، حداکثر ۴۰۰ مگاپاسکال باشد.

سازمان ملی استاندارد ایران آرماتور‌ها را بر اساس چهار رده مقاومتی S240، S340، S400 و S500 تقسیم‌ بندی می‌کند. استانداردهای ملی ایران بر اساس استانداردهای مرجع اروپا EN، آلمان DIN، ژاپن GIS، آمریکا ASTM و استانداردهای جهانی ISO تعیین شده است.

کاربرد آرماتور

آرماتور یکی از مهم ترین مصالح در صنعت ساختمان سازی است که به طور کلی از جنس فولاد بوده و برای جبران مقاومت کششی پایین بتن به کار می رود. بتن در برابر فشار مقاوم است، اما در برابر کشش ضعیف است. آرماتورها با قرار گرفتن در داخل بتن و اتصال به آن این ضعف را جبران می کنند و به سازه بتنی استحکام و پایداری لازم را می بخشند.

فونداسیون، تیر و ستون با آرماتور تقویت می شوند، همچنین از آرماتور می توان برای ساخت مخازن، دیوار، دال و سقف استفاده می شود. در ادامه به توضیح هر یک از موارد نام برده شده خواهیم پرداخت:

• تقویت فونداسیون با آرماتور
• تقویت تیر و ستون با آرماتور
• ساخت دال و سقف با آرماتور
• ساخت دیوار با آرماتور
• ساخت مخازن و سازه آبی با آرماتور

تقویت فونداسیون با آرماتور

از آرماتور برای تقویت فونداسیون ساختمان ها در برابر نیروهای فشاری و کششی وارده از زمین و سازه استفاده می شود.

تقویت تیر و ستون با آرماتور

آرماتورها نقش اساسی در تقویت تیرها و ستون ها در برابر نیروهای خمشی و برشی دارند.

ساخت دال و سقف با آرماتور

از آرماتور برای مسلح کردن دال ها و سقف ها در برابر بارهای وارده از جمله وزن مصالح، مبلمان و افراد استفاده می شود.

ساخت دیوار با آرماتور

در برخی موارد از آرماتور برای تقویت دیوارها در برابر نیروهای جانبی مانند باد و زلزله استفاده می شود.

ساخت مخازن و سازه آبی با آرماتور

از آرماتور برای مسلح کردن مخازن، استخرها و سایر سازه های آبی در برابر فشار آب استفاده می شود.

نکات انتخاب آرماتور

برای انتخاب آرماتور با کیفیت و قیمت مناسب، باید از مراکز معتبر و دارای مجوز اقدام نمایید. قبل از خرید آرماتور، باید از نظر ظاهری عاری از هرگونه ایراد و نقص باشد. آرماتور باید مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی باشد. هنگام خرید آرماتور، حتما فاکتور دریافت کنید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، بتوانید از حقوق خود دفاع نمایید.

کلام آخر

در این مقاله، سفری کوتاه به دنیای آرماتور، این عضو حیاتی سازه بتنی، داشتیم. از انواع آرماتور و کاربردهای آنها تا مراحل اجرای آرماتور بندی، نکات مهم و الزامات فنی را بررسی کردیم.

آرماتور بندی، پایه و اساس استحکام و پایداری سازه های بتنی است. اجرای دقیق و اصولی آن، تضمین کننده امنیت و طول عمر مفید ساختمان خواهد بود.

به یاد داشته باشید که انتخاب نوع آرماتور مناسب، اجرای دقیق مراحل آرماتور بندی و استفاده از مصالح با کیفیت، از عوامل کلیدی در ساخت سازه های بتنی ایمن و بادوام است. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.

سوالات متداول آرماتور